Klikdinges #137: Op de helft van de Vastgoedboeken

Na onze Ongehoord Nieuws-publicaties - check de vorige Klikdinges - ben ik gelijk doorgegaan met iets totaal anders: geroofd Joods vastgoed.

Waar ga ik het over hebben?

• Wat heeft meer waarde: een synagoge of parkeerplaats?

• Een mooi verhaal over de laatste Jood van Aalten

• Gratis! OSINT-workshop en presentaties (en ik ben er ook)

Mijn afgelopen weken

We begonnen met Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht: de 4 gemeenten die op eigen initiatief onderzoek deden naar de onteigening en doorverkoop van Joods vastgoed tijdens WOII. En na drie jaar onderzoek zitten we op 135 van de 218 gemeenten.

Ik ben het niet gewend dat journalistiek onderzoek op zo'n lange termijn en in zoveel verschillende plaatsen impact kan hebben. In het begin ben ik zelfs nog wel eens uitgelachen om mijn ambitie: alle gemeenten in de registratie van roofhandel moet onderzoek verrichten naar haar eigen rol daarin. Nu doet iets meer dan 60 procent dat. Daar ben ik toch wel verdomd trots op. Maar we zijn er nog lang niet. Die laatste 40 procent moet ook nog aan de slag.

Elk jaar sturen we een vragenlijst rond om bovenstaand nieuwsbericht te schrijven. Maar we hebben ook elk jaar een nieuwe insteek nodig om een tv-uitzending mee te maken. Daarmee houd je het onderwerp fris en de moeite waard. Dit jaar kozen we voor het Joodse religieuze erfgoed dat na de oorlog verdween.

In de Verkaufsbücher staan 20 transacties van synagogen en Joodse begraafplaatsen. Wat is daarmee gebeurd nadat Nederland werd bevrijd? We bezoeken het Overijsselse Kampen en het Groningse Winschoten, omdat ze daar met ongeveer hetzelfde probleem te maken hadden: een Joodse begraafplaats bleek niet netjes te zijn geruimd. Hoe ze daarmee zijn omgegaan, is echter een wereld van verschil.

In de tv-uitzending bezoeken we beide plaatsen. En in onderstaand verhaal hebben we de archiefbeelden van 10 locaties over het huidige straatbeeld gelegd. Waar ooit een prachtige synagoge stond, vind je nu een winkelcentrum of parkeerplaats.

Tijdens onze voorgesprekken kwamen we een opvallend verhaal tegen: de laatste Jood van Aalten. Sallo van Gelder redde de Aaltense synagoge van de sloophamer. Ik wilde hem daarover interviewen, maar halverwege kwam hij ineens met een verzoek: kunnen we achterhalen waar zijn vermoorde dorpsgenoten liggen begraven?

Normaal gesproken zit ik diep in data-analyse, dus zulke verhalende journalistiek vind ik altijd een fijne afwisseling. En als we meneer Van Gelder kunnen helpen met zijn zoektocht, dan is dat mooi meegenomen.

Na een aantal weken waarin ik veel heb gepubliceerd, ga ik weer even in de research-modus. Samen met collega Klaas den Tek ga ik een podcastserie maken over mensenhandel en seksuele uitbuiting. We zijn net terug uit het buitenland voor de eerste opnamen. 😎 Deze podcast moet eind dit jaar worden gepubliceerd. We krijgen nu twee maanden om zoveel mogelijk uit te zoeken. Enorm spannend, aangezien dit voor ons beiden de allereerste keer is.

Het is vooral spannend dat je een podcast op een totaal andere manier opbouwt dan tv, radio of een online verhaal. Een goede journalistieke podcast heeft meerdere spanningsbogen, een aantal hoofdpersonen, een bevredigende conclusie… we moeten eerst onderzoek doen zoals we dat altijd doen, en daarna onszelf dwingen om buiten onze comfort zone te gaan. Ik heb daar erg veel zin in, maar het maakt me ook een beetje onzeker.

Nog een gave aankondiging: op 6 juni geef ik een presentatie bij Aware Online, een trainingsinstituut voor OSINT. Aanmelden is kosteloos, en je krijgt er een volledige dag met presentaties en een toffe OSINT challenge voor terug.

Klikdingessen

*opa vertelt*: Als je net zoals ik al een tijdje op het internet zit, dan zweeft er een behoorlijke hoeveelheid gestolen en gelekte data over je rond. Dat zijn allemaal kleine, losse snippers informatie, maar zodra je die combineert, kun je een aardig profiel van een persoon samenstellen. Het Australische ABC maakte deze geweldige interactive om te laten zien hoe dat werkt.

Je hebt vast wel eens van dark patterns gehoord: geniepige manieren waarop websites je proberen te misleiden. “Nog maar 1 kamer beschikbaar: wees snel”, en dat soort trucs. The Pudding heeft een tof overzicht gemaakt van bedrijven die zulke dark patterns inzetten, en legt uit hoe ze werken.

Tiktok wordt sowieso de plek voor domme en onnodige trends. Eentje die de Washington Post oppikte, is gebarentaal die niet klopt. Talloze video’s waarin mensen claimen te gebaren, terwijl dove of slechtshorende personen dat helemaal niet begrijpen.

Voetbalclubs zijn allang niet meer kleine, sympathieke organisaties. Het zijn Saudische prinsen en Amerikaanse investeerders die in meerdere teams investeren en ingewikkelde financiële constructies opzetten. De Tijd maakte dit mooie overzicht om uit te leggen hoe voetbalholdings werken.

Vind ik leuk

• Hoe een van de 'ontdekkers’ van de Noordpool werd ontmaskerd als leugenaar

• Ben jij een ambitieuze beginnende onderzoeksjournalist? Top, solliciteer dan voor een plek bij de Investico Masterclass

• First Two Pages Of Frankenstein - The National 🔥

• Een van de beste 'speel dit nummer in de stijl van'-Tiktok-accounts

• Hey, dat AI-ding waarvan je verwacht dat het escaleert, doet precies wat je ervan verwacht

• Spoiler: Elon Musk is een paardenlul

• BBC richt 'gewoon' even een factcheckredactie van 60 personen op

De komende weken ben ik druk bezig met de podcast. Waarschijnlijk ontvang je de volgende Klikdinges vlak voor de zomervakantie. Tot de volgende editie.

Vind je deze nieuwsbrief tof? En vind je dat meer mensen Klikdinges moeten lezen? Stuur ze dan eens door naar www.klikdinges.nl.

Een andere manier om mij en jezelf te trakteren, is door een exemplaar van het Handboek Internetresearch & Datajournalistiek aan te schaffen. Via deze link krijg ik – als een van de schrijvers van dat handboek – een extra percentage van de verkoopprijs. Alvast bedankt! ❤️