Klikdinges #145: Wat is de informatiestriptease?

Onze podcast Het Escortbedrog is eindelijk uit! In deze Klikdinges leg ik uit hoe we aan dit project zijn begonnen.

Waar ga ik het over hebben?

• Ik leg uit wat de informatiestriptease is (en hoe ons verhaal daardoor spannender is geworden)

• Een kleine update van Luie Journalist

• De allerbeste datajournalistieke producties van het afgelopen jaar

Mijn afgelopen weken

Na bijna anderhalf jaar kei- en keihard werken staat hij online: onze podcast Het Escortbedrog. Samen met collega Klaas den Tek doken we in het grootste en meest beruchte escortbureau van Nederland – genaamd Nirvana – en de excentrieke eigenaar Margretha van de Laar.

Toen ik net begon met mijn onderzoek naar mensenhandel en seksuele uitbuiting, vroeg ik aan verschillende mensen of zij nog een geval kennen waarin mensen worden uitgebuit. Vrij snel kreeg ik van iemand een tip: je moet met ene Jeroen in Portugal gaan praten. En vanaf dat moment ontvouwde zich het verhaal dat je in de podcast kunt horen.

Het is echt een mooie podcast geworden, vind ikzelf. Het is echt heel spannend voor ons; serieuze onderzoeksjournalisten die een meeslepend verhaal moeten vertellen. Want onze neiging is om gelijk in de eerste regels het volledige verhaal te verklappen. Dit is de nieuwskop, veel plezier ermee. En weg spanning.

Gelukkig zijn we tijdens dit proces ontzettend goed begeleid door Evelien Veldboom en Marjon Moed, onze dramaturgen. Van hen heb ik de term ‘informatiestriptease’ geleerd. Niet in één keer alles uittrekken, maar geleidelijk aan onthullen. En je mag best een beetje hinten naar het volgende ‘kledingstuk’ dat uitgaat, maar je bouwt het eigenlijk per aflevering op.

In het begin van ons project hebben we alle ingrediënten op Post-It’s geschreven en aan de muur geplakt. Sprekers, scenes, metaforen, research, locaties, alles. Zoals ik al zei, is onze neiging om gelijk alle belangrijke sprekers naar aflevering 1 te schuiven. Maar de informatiestriptease zegt: begin eerst met je sokken. En misschien laat je al een klein beetje zien wat er onder je trui zit.

We hebben ingeschat dat we ongeveer 6 afleveringen van dit verhaal konden maken. In de laatste aflevering moeten de antwoorden komen, dus je houdt 5 afleveringen over waarin je de spanning kunt opbouwen. Dat betekent ook dat we 5 onthullingen moeten doen, en die moeten telkens groter of erger worden. Heel concreet: in aflevering 1 hinten we erop dat het bij Nirvana en Margretha echt foute boel is, maar je hoort telkens nog niet wat er precies misgaat. In aflevering 2 denk je het te horen, maar dan wordt in aflevering 3 nog iets veel ergers onthuld, enz. Totdat je op het einde het volledige verhaal hoort.

Dat is het grote niveau. Maar in de afleveringen zelf moet je ook spanningsbogen vinden. Krijgen we iemand te spreken? Hoe zit het nou precies met iets dat we in het begin vertellen? En het moet ook nog eens bij ons passen. Is het logisch dat ik nu iets aan Klaas vertel, en vice versa?

Het resultaat is een hele toffe zesdelige podcastserie, waar ook nog een bonusaflevering bij komt waarin Klaas en ik vertellen hoe we de podcast hebben gemaakt. En ik heb het sterke vermoeden dat er minstens één extra aflevering op een later moment bijkomt.

Even tussendoor: het is echt ongelooflijk spannend om dit te publiceren. Ik speel bijna nooit zelf een rol in mijn onderzoek. Voor de podcast is dat natuurlijk wel het geval. Dus ik ben trots en tegelijkertijd heel erg zenuwachtig over wat mensen ervan vinden. Gelukkig zijn de recensies en de posities in de podcast-hitlijsten supergoed ❤️

Deze podcast is overigens een van de resultaten van de afgelopen week. We hebben ook een interactive over Het Escortbedrog gemaakt. En daarnaast heb ik nog iets van 10 artikelen (die vind je op de onderzoekspagina), een tv-uitzending en radio-uitzending gemaakt over mensenhandel.

Dat dit onderzoek zoveel oplevert, is grotendeels te danken aan onze samenwerking met een aantal onderzoeksjournalisten in het buitenland. We hebben bijna 45 duizend advertenties verzameld waarin sekswerkers uit Oost-Europa naar andere landen worden gelokt met bizarre beloften.

Dat was de afgelopen weken dus een gigantische publicatiereeks. Nu ronden we de laatste zaken voor de podcast af en dan… het zwarte gat! 😱

Nee, er is altijd meer dan genoeg uit te zoeken. Dankzij de podcast hebben we weer enorm goede tips ontvangen over misstanden in de seksbranche. Ik heb het afgelopen jaar weer talloze leuke onderzoeksvragen genoteerd onder het mom: ‘Zodra ik die podcast af heb…’. Dus ik ga me absoluut niet vervelen.

Waar ik nu wel meer tijd voor heb: een kleine update voor Luie Journalist. Ik heb een aparte sectie gemaakt voor archiveringstools (en daar ook een extra Chrome-plugin genaamd Forensic OSINT aan toegevoegd). Handig als je al je onderzoeksmateriaal wil opslaan, zodat je het niet kwijtraakt.

Klikdingessen

Tadah! De shortlist van de Sigma Awards is er weer. Wat zijn de allerbeste datajournalistieke projecten van het afgelopen jaar? Hieronder vind je de lijst. Wat me wel opvalt: erg veel (waarschijnlijk iets teveel) Engelse en Amerikaanse publicaties t.o.v. wat er in andere landen gebeurt.

Visuele publicaties hoeven natuurlijk niet altijd enorm maatschappelijk betrokken te zijn. A Map Inside is een mooi persoonlijk verhaal van Ana Lucía González Paz. Ik ga hier niet meer woorden aan vuilmaken. Dit moet je zelf gewoon lezen.

Nog iets wat totaal geen groter belang dient, behalve dat het tof is. Een kaart met daarop alle opvallende typografische ontdekkingen die je in de Amsterdamse openbare ruimte kunt doen.

Het is goed om alle regels te kennen en je er aan te houden. Want dan weet je ook wanneer je ze kunt breken. Zo hoeft de y-as van een grafiek niet 100% van de tijd op 0 te beginnen. Hieronder vind je een aardige breakdown hoe de lengte van de assen je perceptie bepaalt.

Het valt me op dat de toffe interactives van NOS Op 3 bijna altijd gepersonaliseerd zijn. Een goede keuze, want daardoor weet je als redactie wat je wel en niet gaat maken. In de onderstaande visualisatie kun je voor jouw woning een stresstest doen: gaat jouw huis in de aankomende decennia verzakken, overstromen of op een andere manier ten onder?

Het zal ook eens niet: Hay Kranen heeft weer een supergaaf project gemaakt. Om de 200e editie van zijn nieuwsbrief De Circulaire te vieren, heeft hij een text adventure gemaakt.

Vind ik leuk

• Goed nieuws voor iedereen die Signal gebruikt: je kunt nu een username instellen

• IDLES - TANGK 🔥

• Ik ben pas halverwege, maar kan nu al zeggen dat Russians Among Us een fantastisch boek is over Russische spionage

• Is de PVV extreemrechts, radicaal-rechts, rechts-populistisch, etc.? Een heel verhelderend stuk hoe redacties daarmee omgaan

Tot de volgende editie.

Vind je deze nieuwsbrief tof? En vind je dat meer mensen Klikdinges moeten lezen? Stuur ze dan eens door naar www.klikdinges.nl.

Een andere manier om mij en jezelf te trakteren, is door een exemplaar van het Handboek Internetresearch & Datajournalistiek aan te schaffen. Via deze link krijg ik – als een van de schrijvers van dat handboek – een extra percentage van de verkoopprijs. Alvast bedankt! ❤️