Klikdinges #131: Tips van de allerbeste onderzoeksjournalisten

Klikdinges is vernieuwd! Omdat nieuwsbrievendienst Revue er binnenkort mee ophoudt, ben ik overgestapt naar Beehiiv. Een nieuwe lik verf voor deze nieuwsbrief, maar met dezelfde inhoud die je van me gewend bent.

Waar ga ik het over hebben?

• De beste tips van de VVOJ Conferentie

• Een eindeloos AI-gesprek

• Denk mee met een weggeefactie voor ons handboek

Mijn afgelopen weken

Ruim 300 Nederlandse en Vlaamse onderzoeksjournalisten waren vorig weekeinde in Leiden voor de VVOJ Conferentie. Het is een van de semi-verplichte bijeenkomsten die je als onderzoeksjournalist moet bezoeken. Tijdens die twee dagen kom je zoveel toffe collega's tegen en volg je zulke nuttige workshops: je doet jezelf tekort om niet te gaan.

En dat zeg ik geheel objectief en neutraal (nee hoor, ik zit ook in de organisatie van de conferentie). Ik wil wel een aantal dingen met jullie delen die ik daar heb opgedaan.

Een van de keynote speakers was Rebecca Corbett, onderzoeksjournalist van de New York Times. Ze won samen met haar collega's Jodi Kantor en Megan Twohey de Pulitzerprijs voor hun onderzoek naar Harvey Weinstein. Hun onderzoek wordt daarnaast verteld in het boek She Said, en de gelijknamige film die binnenkort uitkomt. Op de conferentie legt ze uit hoe je complexiteit in je onderzoek moet omarmen: het maakt je verhaal juist beter.

Ze noemt het zelf de inconvenient facts: feiten die je onderzoek eigenlijk moeilijker maken om helder het probleem uit te leggen, maar die je niet zomaar kunt weglaten. Het beste voorbeeld daarvan zijn de getuigenverklaringen van slachtoffers van Weinstein. Sommige vrouwen hadden rondom de tijd van het misbruik ook seks met instemming. En na die tijd hebben ze soms ook enige tijd (in ieder geval in de ogen van de buitenwereld) vriendschappelijk contact gehad.

Sommige journalisten zouden die getuigen wellicht niet in hun verhaal verwerken. Of belangrijke details weglaten. Maar volgens Corbett is dat absoluut niet de bedoeling. Vind een manier om ook die feiten mee te nemen in je verhaal.

NRC-journalist Joep Dohmen gaf een presentatie over hoe je goede wederhoor organiseert voor je onderzoek. Op welk moment benader je de persoon of organisatie die in je artikel wordt beschuldigd?

Dat luistert nauw. Je wil iemand niet te vroeg benaderen met je vragen. Wie weet schakelen ze advocaten in of proberen ze je publicatie te dwarsbomen. Maar je wil de andere partij ook de tijd geven om een goed antwoord te formuleren. Ruimhartig en tegelijkertijd streng. Het is een lastige balans.

Een van de beste tips vind ik om die partij (in sommige gevallen) op tijd te benaderen met nog niet alle feiten op tafel. Wellicht nodigen ze je uit om je te informeren. Misschien hoor je die eerste keer zaken die absoluut niet kunnen kloppen, en kun je dat op een later moment nog eens voorleggen. Wederhoor kan een grote passage in je onderzoeksverhaal zijn. Omschrijf eens waar je wordt uitgenodigd, en hoe iemand later op zijn of haar verhaal terugkomt.

Een derde presentatie waar ik meer over wil delen, is die van OSINT- en factcheckredacteur Brecht Castel. Voor het Belgische Knack onderzoekt hij beeldmateriaal dat viral gaat op misinformatie. Daar gebruikt hij een hele reeks toffe tools voor. Een aantal van zijn tips op een rijtje:

• Zoek je tutorials voor OSINT? Kijk dan eens bij Nixintel, Geowizard of BenDoBrown

• Ben je tijdens OSINT-onderzoek veel aan het switchen tussen kaartdiensten? Gebruik dan eens Mapswitcher

• Voor ingewikkelde onderzoeken met veel locaties op een kaart kun je Maphub gebruiken

• Twijfel je of je naar een deepfake kijkt? Op Deepware.ai kun je een analyse uitvoeren

• Zoom in, enhance, zoom in... met Letsenhance.io kun je je beeldmateriaal iets scherper maken

• Wil je een locatie op de achtergrond via reversed image search zoeken, maar staat er iets voor? Met Cleanup.pictures kun je dat weghalen

Weggeefactie (?) Handboek Internetresearch & Datajournalistiek

De nieuwe editie van het Handboek Internetresearch & Datajournalistiek is al een tijdje uit. Supergaaf natuurlijk dat onze bijgewerkte versie te koop is, maarrr ik heb thuis een volle doos staan met de 'oude' editie – bijna alles wat erin staat klopt nog, maar ja, oud.

Het lijkt me een tof idee om een aantal exemplaren van het handboek weg te geven aan trouwe nieuwsbrieflezers. En tegelijkertijd wil ik graag dat meer mensen Klikdinges gaan lezen. Daarom wil ik een weggeefactie organiseren. Op dit moment heb ik alleen nog geen idee hoe ik dat wil doen 😅

Degene die met het beste idee antwoordt op deze nieuwsbrief (of stuur het direct naar [email protected]) ontvangt ook een exemplaar van het handboek. Alvast bedankt voor het meedenken

Klikdingessen

Als je Klikdinges langer volgt (of mij een beetje kent), dan weet je dat ik best wel een fan ben van Marvel-films. Daarom sloeg ik aan op dit supertoffe artikel van Axios over diversiteit in de MCU.

Het jaarlijkse Information Is Beautiful Awards extravaganza is weer achter de rug. Ook wel bekend als de 'zolang het er maar tof uitziet'-verkiezingen (lekker cynisch...). Wel enorm de moeite waard om eens door de shortlist te ploegen.

Ik gebruik Notion voor al mijn aantekeningen en todo-lijstjes. Een van de features die ik niet zag aankomen, is AI Assist: laat kunstmatige intelligentie de eerste versie van je notities schrijven. Hieronder zie je hoe dat eruit ziet. Als je Notion gebruikt, heb je inmiddels waarschijnlijk wel een mail ontvangen om op de wachtl

Kan jouw mening en stem na je dood nog voortleven? Wel als je dit project moet geloven: de Duitse filmregisseur Werner Herzog en de Sloveense filosoof Slavoj Žižek zijn hier in een eeuwigdurende conversatie verwikkeld dankzij AI.

Het resultaat van dit onderzoek maakt me stiekem niet zoveel uit. De vormgeving van het artikel (die is echt heel gaaf) en vooral de methodiek (met kunstmatige intelligentie loopgraven op satellietbeelden vinden) stelen wat mij betreft de show.

Het meest controversiële WK Voetbal is inmiddels begonnen. Nee, ik ga het niet boycotten: daarvoor vind ik het spelletje te mooi. De South China Morning Post heeft een mooi overzicht gemaakt van hoe het toernooi ervoor staat. Alle selecties, uitslagen en stadions op een interactieve pagina.

Vind ik leuk

• Hoeveel blikken lettervermicelli moet je kopen om de volledige LotR-trilogie te schrijven?

• Drake + 21 Savage - Her Loss 🔥

• Oh kom maar eens kijken, wat er weer op Tiktok staat

• De nieuwe WK-reclamevideo van Nike gebruikt deepfakes om spelers jonger te maken, en het ziet er niet zo geweldig uit 😅

• Luistertip: de indrukwekkende en spannende podcast Lost In Panama, over twee Nederlanders die in Panama vermist raken

• Een megadraadje van Twitter-medewerkers die zijn gestopt om voor die asshole te werken

• Wie is echt geverifieerd op Twitter, en wie heeft betaald? Met deze plugin kom je erachter

Tot de volgende editie.

Inderdaad, ik geef (hopelijk binnenkort) een aantal exemplaren van het oude Handboek Internetresearch & Datajournalistiek weg. Maar mocht je alsnog die mooie huidige versie willen hebben, dan kun je die ook mooi bestellen.