• Klikdinges
  • Posts
  • Klikdinges #122: Al 10 jaar datajournalist (met ups en downs)

Klikdinges #122: Al 10 jaar datajournalist (met ups en downs)

April 19, 2022

Hey, ik heb mijn tienjarige jubileum als datajournalist meegemaakt. Daarom blik ik terug op de onderzoeken waar ik het meeste van heb geleerd.

En verder:

  • Een nominatie (De Tegel) en prijs (Sigma Awards)

  • Heftig onderzoek naar seksuele uitbuiting

  • De beste datajournalistiek ter wereld in 2021

Mijn Afgelopen Weken

Als het geen reminder in mijn agenda was, dan was het voorbij gegaan zonder dat ik er erg in had. Op 1 april (echt waar!) mocht ik mezelf 10 jaar datajournalist noemen. Een mooi moment om even mijn carrière tot nu toe te bekijken.

Op 1 april 2012 ben ik fulltime in dienst gegaan bij NU.nl. Voor die tijd durfde ik mezelf nog geen datajournalist te noemen. Ik klooide maar wat an in Excel – en als ik eerlijk ben, daarna ook nog regelmatig. Maar vanaf die dag werd ik in ieder geval betaald om het te leren. Sinds 2016 mag ik dat voor KRO-NCRV en Pointer doen.

Vlak voor en rondom die beginfase ben ik door een aantal mensen op weg geholpen. Zij hebben me van advies voorzien, geholpen met technische problemen en kansen geboden. Jelle Kamsma, Heinze Havinga en Dick van Eijk, voor altijd dank aan jullie! ♥️

Onderzoeksjournalistiek is voor mij een proces van vallen en opstaan. Er zijn perioden geweest dat ik zwaar ontevreden was met wat ik publiceerde. Niet omdat het slecht was, maar omdat ik vervolgens werk van collega's zag dat zoveel beter was. En op bepaalde momenten komt die eigenschap nog steeds bovendrijven.

Het is een onvermijdelijke karaktereigenschap, vrees ik. Maar nu is het vooral het moment om terug te blikken op mooie en leerzame projecten. Hieronder een aantal onderzoeken waar ik trots op ben.

  • Onderzoek naar politiegeweld – Voor NU.nl zocht ik uit of agenten geweld rechtmatig inzetten. Heb ik alles eruit gehaald wat erin zit? Absoluut niet. Maar het is een van de eerste keren dat ik mijn benen mocht strekken in de onderzoeksjournalistiek.

  • Explosieve Export – De eerste keer dat we bij Pointer met OSINT aan de slag gingen. Samen met Lighthouse Reports en Bellingcat hebben we doorverkochte Nederlandse wapens in conflictgebieden getraceerd.

  • De Downloaders – In een vliegtuig van Oslo naar Schiphol, met op mijn laptop een versleuteld logboek van downloaders van kinderporno. Dit project heeft me vooral geleerd hoe ongelooflijk gevoelig data kan zijn, en hoeveel verantwoordelijkheid je hebt als onderzoeker.

  • De Deense Scam – Vlak voordat Pointer als onderzoeksredactie begon, kreeg ik een mailtje van een oplichter. Ik besloot hem niet weg te gooien: samen met mijn collega's zijn we op zoek gegaan welk verhaal hier achter schuilging. De research was eigenlijk vrij snel rond. We hebben de meeste tijd gestoken in de vertelvorm.

  • Zorgcowboys – Samen met Follow The Money hebben we zorgmiljonairs ontmaskerd. Dat leverde onze eerste tv-uitzendingen voor Pointer op. Ik werkte samen met een stel geweldige onderzoeksjournalisten. Alleen al over hun schouders meekijken heeft me ontzettend veel geleerd hoe je van data tot een persoonlijk verhaal komt.

  • De Vastgoedboeken – Het onderzoek dat het langste loopt. Sinds 2020 zijn we bezig om door de 7.000 transacties van onteigend en doorverkocht Joods vastgoed te zwoegen. Een van de mooiste producties in dit dossier is De Straat Die Niet Meer Bestaat.

  • Het Digitale Leger – Drie maanden lang ging ik undercover in een Nederland digitaal trollenleger. Best spannend, aangezien ik een half jaar daarvoor doodsbedreigingen had ontvangen van andere trollen. Toch wilde ik dit verhaal maken om te laten zien hoe misinformatie (ook in Nederland) zelden spontaan viral gaat. Meestal schuilt er wel zo'n groep achter die de boel kunstmatig versterkt.

  • Online Shaming – Ik probeer mijn werk als journalist zoveel mogelijk te scheiden van mijn privéleven. Tijdens de research van dit onderwerp vond ik dat echt heel moeilijk. De persoonlijke verhalen over online shaming en exposing grijpen me echt aan. In deze special kun je zelf ook meemaken hoe heftig het is om ongewild in zo'n exposegroep te worden besproken.

Kijkend naar dit lijstje (en er ontbreken nog talloze toffe onderzoeken), dan mag ik echt wel tevreden zijn met de ontwikkeling die ik in 10 jaar heb gemaakt.

Daarom is het extra gaaf als dat wordt beloond met prijzen. We hadden hem al twee keer gewonnen, en afgelopen maand kwam daar een derde bij: de Sigma Award, dé prijs voor de beste datajournalistiek ter wereld 🤯 Ons onderzoek naar Het Digitale Leger krijgt de eer om op een mooie lijst van winnaars te staan.

En dit jaar kan er ook zomaar een derde Tegel bijkomen. Onze special over Online Shaming is genomineerd in de categorie Online. Ook hier staan we in een lijst met ijzersterke genomineerden.

Heb ik de afgelopen weken dan alleen maar taart gegeten en teruggeblikt? Gelukkig niet. Samen met collega Klaas den Tek heb ik onderzoek gedaan naar de lage aangiftebereidheid van minderjarigen die seksueel zijn misbruikt. En in ons Vastgoedboeken-onderzoek hebben we een update over de gemeente Apeldoorn.

Burgemeester: “Zwarte bladzijde die we niet zomaar kunnen omslaan.”

Op dit moment ben ik bezig met een groot onderzoek naar datingfraude. Dankzij een paar hele fijne tipgevers ben ik een geweldig verhaal op het spoor gekomen. Waarschijnlijk krijg je daar eind mei al een voorproefje op. Grote kans dat je voor die tijd ook de volgende Klikdinges kunt lezen.

En tof nieuws over het Handboek Internetreseach & Datajournalistiek (je hebt er vast wel eens iets over gezien in deze nieuwsbrief 😅). Andrew en ik hebben net alle kopij aangeleverd voor de 7e editie. Deze zomer kun je die bijgewerkte versie kopen. Mocht je interesse hebben in de 6e editie met flinke korting – voor 40 euro, wat >10% is – mail me dan even op [email protected] of reply op deze nieuwsbrief.

Toffe Klikdingessen

In de Toffe Klikdingessen wil ik aandacht geven aan de overige Sigma Awards-winnaars. Uiteraard heeft New York Times weer een prijs in de wacht gesleept. Vorig jaar was het 100 jaar geleden dat de zogeheten Tulsa Race Massacre plaatsvond. Dikke kans dat je daar nooit van hebt gehoord. Extra reden om deze specials te bekijken.

Een gezamenlijk onderzoek van ProPublica en Palm Beach Post over de extreem vervuilende suikerindustrie. Gewassen worden verbrand ten koste van de arme bevolking van Florida.

In de Verenigde Staten zijn allerlei fucked up regels of je wel of niet mag stemmn. The Marshall Project ontdekte dat veel veroordeelden in principe mogen stemmen, maar dat zelden doen. De oorzaak is eenvoudig: ze weten niet dat ze dat mogen doen.

Geen luchtig onderwerp: de geheime ondervragingscomplexen waar opstandige inwoners van Myanmar in belanden. In het begin krijg je een duidelijke waarschuwing dat hier expliciete beelden worden vertoond. En geloof me: dat is niet overbodig.

Dit vind ik eigenlijk het meest indrukwekkende project tussen alle winnaars. Frankrijk heeft sinds 1966 tientallen nucleaire tests gedaan in de Stille Oceaan. De bewoners van eilanden in die regio leven nog elke dag met de ziekmakende gevolgen. Het archiefmateriaal en de datavisualisaties in deze productie van INTERRPT, Disclose en Princeton Program on Science and Global Security zijn geweldig.

Mijn Spaans is een beetje roestig, maar blijkbaar gaat deze productie over misbruik van contracten die tijdens corona zijn afgesloten voor de volksgezondheid. Enfin, met Google Translate kom je vast een heel eind.

De redactie van Arab Reporters for Investigative Journalism onderzocht hoe het kan dat Cairo zulke levensgevaarlijke wegen heeft. Met hele knappe vormgeving en persoonlijke verhalen weten ze dit onderwerp heel dichtbij te brengen.

Een serie verhalen over de matige registratie van coronadoden in India. Enorm datagedreven en heel inspirerend om eens doorheen te gaan. Hier vind je de overige verhalen in dit dossier.

Vind Ik Leuk

De volgende Klikdinges kun je halverwege mei verwachten. Tot dan, en blijf gezond!

Tien jaar geleden begon ik met datajournalistiek. Oh man, had ik toen maar een Handboek Internetresearch & Datajournalistiek om me op weg te helpen. Gelukkig kun jij die wel bestellen.